Rob Wanten: “Splitsen niet dé oplossing, maar helpt de lokale druk op de woningmarkt te verlichten”
Elke maand vragen we een expert naar een idee om de woningmarkt weer vlot te trekken. In deze aflevering Rob Wanten, sinds 2018 wethouder van de Limburgse gemeente Peel en Maas. Zijn gemeente ziet het splitsen van woningen en kavels als een goede manier om het woningaanbod te vergroten. Eind 2024 zijn de regels versoepeld om woning- en kavelsplitsing toe te passen in Peel en Maas.
Landelijk was er vorig jaar een tekort van 317.000 woningen. Wat merken jullie lokaal van het woningtekort?
“Het speelt hier net zo goed. Ook hier kunnen jongeren moeilijk een betaalbare woning vinden. Deze komen echter nauwelijks vrij. Voor nieuwbouw is een lange adem nodig. Minister Mona Keijzer legde op de afgelopen Woontop de nadruk op snelheid maken met de bouwproductie, maar als lokale overheid hebben we weinig knoppen om aan te draaien. De bouwwereld gaat niet opeens sneller, hoe graag we dat ook zouden willen. Toen ik aantrad als wethouder zat de woningmarkt in het slop en moesten we met kavels leuren. Nu is dat compleet anders en moet er een enorme inhaalslag gemaakt worden.”
Is dat waarom jullie voorstander zijn van splitsen?
“Splitsen lost niet opeens het hele woningtekort op, maar het is in onze gemeente - met elf kernen en honderdzestig vierkante kilometer oppervlakte - een mooie manier om een woning te kunnen toevoegen. We hebben veel grote kavels en eigen woningbezit. Als jongeren geen woning kunnen vinden in deze gemeente, dan is het toch fantastisch als ze bijvoorbeeld wel een deel van het ouderlijk huis betrekken? Of kavelsplitsen is ook een mogelijkheid. Dan komt er echt een nieuwe woning bij, maar daar gaan we voorzichtiger mee om in het buitengebied om te voorkomen dat het landelijke karakter verloren gaat.”
"Als jongeren geen woning kunnen vinden in deze gemeente, dan is het toch fantastisch als ze bijvoorbeeld wel een deel van het ouderlijk huis betrekken?"Rob Wanten, wethouder gemeente Peel en Maas
In Peel en Maas is er in 2022 een pilot geweest met splitsen. Hoe is dat gegaan?
“Er bleek veel animo te zijn, met name voor woonkavelsplitsing. In de pilot was ruimte voor 50 aanvragen, maar er waren maar liefst 100 geïnteresseerden. Maar uiteindelijk splitsten maar 14 bewoners hun woning of kavel, wat ons dan wel weer tegenviel.
We zijn toen met Platform31 om de tafel gaan zitten. Zij hebben veel ervaring met de materie en het bleek dat onze spelregels iets te streng waren. Zo hikten bewoners aan tegen de financiële bijdrage van € 100 per vierkante meter voor kavelsplitsing. Op zich niet heel onredelijk om die bijdrage te vragen, omdat na splitsing de grond veel meer waard is. Als gemeente gebruiken we het geld om sociale woningbouw mogelijk te maken. Bewoners waren er echter niet blij mee. Mensen zeiden: ‘Waarom moet ik bij kavelsplitsing per vierkante meter betalen voor grond die ik al in bezit heb?’ We hebben dit aangepast: we vragen nu in bijna alle gevallen een maximumbedrag van € 25.000 per gesplitste woning of kavel. In de meeste situaties betekent dit een verlaging van wat mensen betalen voor kavelsplitsing.
Verder stelden we eisen om de bestaande woning te verduurzamen en levensloopbestendig te maken. Dat ging sommige bewoners ook te ver. Dat begrijp ik ook wel: nieuwe bewoners zullen in veel gevallen een gesplitste woning sowieso willen verduurzamen. En als je jong bent is levensloopbestendig maken misschien weer niet zo voor de hand liggend. Nog een verandering is dat we nu ook woningsplitsing op meer plaatsen in het buitengebied toestaan. Ook hebben we het aanvraagproces wat eenvoudiger gemaakt.”
Heeft de versoepeling al effect?
“We zien dat in de twee weken na de beleidsaanpassing al 27 aanvragen zijn ingediend. Dat is dus al meer dan tijdens de vorige pilot. Dat stemt ons positief.”
"Een van onze geleerde lessen uit de evaluatie: maak de regeling niet te ingewikkeld, zodat deze toegankelijk is voor je inwoners. Dit helpt je ook bij de uitvoering."Rob Wanten, wethouder gemeente Peel en Maas
Wat is je advies aan andere gemeenten die ook aan de slag willen met woningsplitsen?
“Zie woning- en woonkavelsplitsing als kans, ga aan de slag. Ga het gesprek aan met inwoners, start met een proef, experimenteer en evalueer. Kijk wat werkt. Een van onze geleerde lessen uit de evaluatie: maak de regeling niet te ingewikkeld, zodat deze toegankelijk is voor je inwoners. Dit helpt je ook bij de uitvoering. Woning- en kavelsplitsing is niet dé oplossing van het woningvraagstuk, maar helpt wél om de lokale druk op de woningmarkt te verlichten.”
Is er nog iets dat de landelijke overheid zou kunnen doen om gemeenten beter te ondersteunen?
“Woningsplitsing is vrij ingrijpend, dus als er sprake is van mantelzorg zie je ook wel dat mensen bij elkaar intrekken zonder te splitsen. Bij pré-mantelzorg, als er dus nog geen urgente zorgvraag is, bieden wij daar ook mogelijkheden voor. Maar als je bijvoorbeeld een aparte unit in je tuin wilt hebben dan kan dat vanuit de landelijke regels nu vergunningsvrij als er sprake is van mantelzorg. Dat is bij pré-mantelzorg niet het geval. Het zou goed zijn als dat wordt aangepast, omdat het onderscheid tussen pré- en mantelzorg soms lastig te maken is en het goed is als mensen zich voorbereiden op een situatie waarin intensieve zorg nodig is.”
