"Wees de Pietje Bel onder de banken"
Boelhouwer vergelijkt de woningmarkt met een zeer zieke patiënt die niet zo maar beter wordt. “Je ziet een enorm verschil tussen de in- en outsiders op de woningmarkt. Wie het gemaakt heeft, is binnen. Als je geen koopwoning hebt, is het erg moeilijk om je eerste huis te kopen. Je ziet ook de scheefgroei tussen generaties. De boomers, zoals ze vaak worden genoemd, hebben het gemaakt. Ja, ik hoor zelf ook tot die generatie. Maar veel jongeren, die soms een studieschuld hebben van wel zes- tot zeventigduizend euro, vallen nu buiten de boot.”
Minder formeel
In hoeverre weet BLG Wonen de woningmarkt positief te beïnvloeden? Boelhouwer neemt een aanloopje om die vraag te beantwoorden. “Bij de grootbanken zie je vaak dat ze nogal strak in de materie zitteren. Jullie zijn minder formeel. Dat vind ik positief. Maar voor alle banken geldt: je kunt best meer doen, een stapje extra zetten voor klanten. Bij BLG Wonen moet ik wat dat betreft meteen aan duurhuur denken. Daar hebben jullie goed mee uitgepakt. Heel goed om aan de orde te stellen waarom iemand geen woning kan kopen, maar wel voor veel geld mag huren. En – niet onbelangrijk – vervolgens hebben jullie zelf ook actie ondernomen door duurhuurders te helpen bij het kopen van een woning.”
Maatwerk
Al snel valt het woord ‘maatwerk’. “Ik ben daar een groot voorstander van. Het betekent dat je als bank een in een explainer beschrijft waarom de klant wél voor een hypotheek in aanmerking komt en dus niet iemand op grond van de wettelijk vastgestelde leennormen de deur wijst. De wetgever biedt onder voorwaarden ruimte voor deze explainers. Maar helaas zijn veel geldverstrekkers gaan standaardiseren en doen daarom niet meer aan maatwerk.”
“Ik ben een groot voorstander van maatwerk. Het betekent dat je als bank een in een explainer beschrijft waarom de klant wél voor een hypotheek in aanmerking komt en dus niet iemand op grond van de wettelijk vastgestelde leennormen de deur wijst".Peter Boelhouwer, hoogleraar huisvestingssystemen aan de TU Delft
De Delftse hoogleraar veert op als hij hoort dat BLG Wonen niet volgens het principe ‘de computer says no’ werkt, maar altijd kijkt naar wat er voor de klant wél kan. En waar het nodig is ook explainers schrijft. “Dat doet mij goed, want geldverstrekkers zijn wel heel bang geworden van de AFM. De toezichthouder volgt in mijn optiek iets te gemakkelijk de ECB in Brussel. Die vindt zowel aflossingsvrije hypotheken als maatwerk in Nederland risicovol. Ik ben het daarmee oneens. Want de risico’s zijn in Nederland juist heel beperkt. Kijk maar eens hoe vaak NHG in de bres moet springen voor woningeigenaren die hun hypotheek niet meer kunnen betalen. Dat komt echt sporadisch voor: het is op één hand te tellen!
Er is ook internationaal onderzoek dat aantoont dat in Nederland de looptijden van hypotheken veel langer zijn dan gemiddeld in Europa. In Zweden en het Verenigd Koninkrijk wordt een hypotheek vaak voor een veel kortere periode afgesloten, waardoor hogere rentes meteen woningeigenaren in de problemen kunnen brengen. Ook dat risico is in Nederland dus veel lager. En dan heb ik nog niet eens genoemd dat Nederland een van de beste pensioenstelsels van de wereld kent. Daardoor staan er tegenover de hypotheekschulden ook enorme bedragen aan pensioengeld. Dat is het hele plaatje en ik zou graag zien dat de toezichthouder dat onderkent en ook in Brussel voor het voetlicht brengt.”
Leennormen aangescherpt
De voorzichtigheid in het overheidsbeleid komt ook naar voren in het aanscherpen van de leennormen, aldus Boelhouwer. Die normen zijn de afgelopen jaren verschillende keren strenger geworden. “Een duivels dilemma”, noemt de hoogleraar de discussie over de leennormen. “Je gunt iedereen een koopwoning, maar als je de leennormen versoepelt dan gaat de gemiddelde koopprijs even later omhoog. Het effect is dus snel verdwenen. Aan de andere kant pakt het aanscherpen van leennormen op individueel niveau nadelig uit. En eerlijk gezegd vind ik niet dat je het met deze krappe woningmarkt kunt maken om mensen, die eerst gewoon nog een woning konden kopen en de financiële lasten goed kunnen dragen, op basis van nieuwe normen de deur te wijzen. Huurwoningen zijn er ook niet genoeg en laten we het maar helemaal niet over sociale huurwoningen hebben.”
Betaalgedrag
Is er een uitweg? “Ja”, zegt Boelhouwer. “Kijk naar het uitgavenpatroon van woningkopers en neem dat mee bij de vraag of iemand een hypotheek kan krijgen.” BLG Wonen deed dat bijvoorbeeld binnen de pilot ‘Duurhuur’. Met de betaalde huur als uitgangspunt was het mogelijk om – onder aanvullende voorwaarden - extra te lenen, zodat een koopwoning alsnog binnen bereik lag. “Dat vind ik nou echt het werk van een bank, want bancaire instellingen zijn in mijn ogen geen uitvoeringskantoor van de overheid.”
Op naar nog 70 jaar
“Ik ben een fan van BLG Wonen. Ik zie dat jullie innovatief en maatschappelijk geëngageerd zijn, maar het mag nog wel rebelser. Wees de Pietje Bel onder de banken. Dat kan de woningmarkt wel gebruiken. Niet activistisch, maar wel agenda-zettend. Ga de discussie maar aan.”
