WoonDebat 2023: ‘Als alle werkgevers een stapje extra zetten wordt de woningmarkt toegankelijker’

_{Het WoonDebat vond onder ruime belangstelling plaats in het Blue Collar Hotel in Eindhoven}

Onder leiding van Marcia Luyten werd het thema in twee panelgesprekken in de voormalige kantine van Philips uitgebreid verkend. In het eerste gesprek kwam het (rijke) verleden, heden en toekomst in Eindhoven aan bod, terwijl het tweede panel zich focuste op de vraag of meer werkgevers in Nederland woonhulp zouden moeten bieden en wat dat betekent voor de toegankelijkheid van de woningmarkt. Zo’n 75 belangstellenden woonden het debat in het Blue Collar Hotel bij, in een zaal die vroeger dienst deed als kantine van Philips.

_{Sander Schimmelpenninck betoogt dat de scheiding tussen werken en wonen best minder mag}

Woningen in bedrijfsgebouwen

Het debat werd afgetrapt door opiniemaker Sander Schimmelpenninck met een warm pleidooi voor meer woonhulp door werkgevers. Bij het creëren van woonruimte in bedrijfsgebouwen is volgens Schimmelpenninck de meeste winst te behalen. “Veel bedrijven hebben prima faciliteiten, zoals een goede keuken en prettige zitruimte. Met alleen de inrichting van een paar slaapkamers en de aanleg van wat badkamers ben je er vaak al. Als je als jongere een paar jaar woonlasten kan besparen, dan heeft dat een enorm effect op het netto besteedbaar inkomen. Er kan flink wat opzij gezet worden voor de aankoop van een eerste huis. De winst voor de starter is enorm en de kosten voor de werkgever zijn relatief bescheiden.”

Er zullen volgens de opiniemaker ongetwijfeld allerlei bezwaren zijn, over veiligheid, aansprakelijkheden en het is natuurlijk pijnlijk als je bij ontslag niet alleen je baan, maar ook je woning kwijtraakt. “Maar de voordelen voor zowel werkgever als werknemer lijken me evident. Zeker voor bedrijven die in steden gevestigd zijn, kunnen een paar appartementen op zolder een geweldig wapen zijn in the War on Talent.”

Schimmelpenninck zag nog een andere mogelijkheid waarbij bedrijven kunnen helpen de woontoegankelijkheid in Nederland te verbeteren. “Stel je eens voor wat het zou betekenen als alle parkeerplaatsen die nu de unheimische ruimte tussen bedrijfsblokkendozen vullen, zouden worden vervangen door aantrekkelijke industriële appartementengebouwen? Natuurlijk is huisvesting in of rond het bedrijfsgebouw niet overal mogelijk of aantrekkelijk; denk aan de enorme sliert blokkendozen langs de snelweg. Maar ik vermoed dat je versteld staat wat een creatieve architect zelfs op de meest desolate plek kan verzinnen.”

Lees hier de volledige column van Sander Schimmelpenninck

_{Marcia Luyten, Frank Soede, Paul van Nuenen, Reinier van Abbe en Jac Duis (v.l.n.r)}

Verleden, heden en toekomst in de regio Eindhoven

Hoe was dat vroeger eigenlijk om in een woning van je baas te wonen? Dat wilde Luyten graag weten van Jac Duis, sinds jaar en dag inwoner én kenner van fabrieksdorp Budel-Dorplein. Duis: “Het was een veilige omgeving, want er was veel sociale controle. Maar daar zaten ook nadelen aan. Als je als kind kattenkwaad had uitgespookt dan kwam dat altijd wel uit. Dan stond de huisbaas voor de deur.” De consequenties konden nog groter zijn voor wie het echt te bont maakte. “Dan kon je zelfs je huis kwijtraken.”

Dat de rol van bedrijven bij huisvesting tot op de dag van vandaag actueel is, bevestigde Paul van Nunen, directeur van Brainport Eindhoven. Hij schetste dat er de komende jaren 70.000 woningen nodig zijn in de regio en dat de rol van het bedrijfsleven daarbij hard nodig is. “Bedrijven moeten publieke partijen ondersteunen in die opgave. Anders redden we het niet. Zo zijn we weer een beetje in de tijd van Philips beland, alleen is het nu allemaal veel complexer geworden.”

Die laatste opmerking vond gretig aftrek bij Reinier van Abbe, projectontwikkelaar en eigenaar van PM+ Van Abbe. Hij pleitte voor maatwerk. “Door het opstapelen van regels is bouwen in de acht jaar dat ik dit werk doe, alleen maar complexer geworden. Voor een projectontwikkelaar als ik, die zich richt op kleinschalige projecten, is het bijna niet meer te doen. Er is echt meer maatwerk nodig. Dat wil zeggen: als een project een klein beetje afwijkt van de regels en daar goede redenen voor zijn, dan zou daar groen licht voor gegeven moeten worden gegeven. Dat is nu lang niet altijd zo.”

Van Nunen: “Ik heb jarenlang bij de Rijksoverheid gewerkt en ik zie een patroon: we komen altijd bij de ander uit voor een oplossing omdat het systeem zo ingewikkeld is geworden. Dat komt omdat we het zo hebben ingericht voor die ene keer dat het wel eens fout zou kunnen gaan. Als we uitgaan van vertrouwen, dan komen we al een stuk verder.”

_{Frieda Rikkers, programmamanager van ASML over o.a. het nog op te zetten woonfonds voor de regio}

ASML pakt rol in de woningmarkt

Tijdens het WoonDebat presenteerde Frieda Rikkers, programmamanager maatschappelijke betrokkenheid bij ASML, de plannen van het bedrijf om woningbouwprojecten voor betaalbare huisvesting te stimuleren. Rikkers legde uit dat ASML projecten die nu net niet van de grond komen een financiële stimulans wil geven. Daarbij hanteert het bedrijf strikte criteria. “Het gaat echt om het laatste zetje”, zo benadrukte ze. Alleen grote projecten (meer dan honderd woningen) komen in aanmerking. Ook moet binnen het project meer dan 70% uit betaalbare woningen (voor lage en middeninkomen) bestaan. Rikkers benadrukte dat ASML niets over de woningmarkt te zeggen krijgt, omdat het gaat om projecten waarover al door de gemeenteraad besloten is. “Ook is onze ondersteuning niet gericht op ASML-medewerkers. Het doel is om de lokale woningmarkt te verlichten.”

In samenwerking met andere partijen in de Brainport Eindhoven onderzoekt ASML momenteel ook de mogelijkheden om een onafhankelijk privaat woonfonds op te zetten.

_{Frank Soede, Anne Megens, Angélique Laskewitz en Karsten Klein}

Opschalen?

Tijdens het tweede panelgesprek was het woord aan vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers, beleggers en woningeigenaren. Konden zij het eens worden over een grote rol van werkgevers bij de huisvesting van werknemers? Bas van Weegberg, bestuurder bij FNV, toonde zich een groot voorstander van wonen als arbeidsvoorwaarde. “Werkgevers zouden zich op veel grotere schaal moeten inzetten voor de huisvesting van het personeel.” In het gesprek over arbeidsvoorwaarden dat de bonden met werkgevers voeren, is wonen volgens Van Weegberg echter nog geen gespreksonderwerp. “Waar we het wel over hebben is over de woonquote en of werknemers wel voldoende geld overhouden om hun woonlasten te betalen. Gezien de huidige inflatie bepleit FNV om die reden een hogere loonsom en eerlijkere belastingen.”

Het was niet een geluid dat Anne Megens, directeur beleid en advies van werkgeversorganisatie AWVN, aansprak. “Werkgevers zijn zich zeer bewust van de woningnood en willen daarvoor echt wel een stap harder lopen. Alleen hoor ik bij de FNV dat het meteen gaat over meer loon. Dat vind ik jammer, want zo’n verhoging kan de huizenprijzen opdrijven. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.” Megens wees er verder op dat 60% van de werknemers bij een MKB-bedrijf werkt. “Wonen als arbeidsvoorwaarde is voor kleinere bedrijven moeilijker te realiseren. Ik ben bang dat een grotere rol van bedrijven bij huisvesting kan leiden tot meer tweedeling: werknemers die wél en die niet worden ondersteund in hun woonbehoefte.”

Ook Angélique Laskewitz, directeur VBDO, Vereniging Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling, toonde zich behoedzaam. Onder haar leden is wonen geen thema, zei ze. “We spreken veel met beursgenoteerde bedrijven en die hebben al heel wat op hun bordje liggen. Soms komt het thema sociale woningbouw wel op de agenda, maar eerlijk gezegd is er onder beleggers vooral veel te doen geweest om de plannen van minister Hugo de Jonge die verhuur onaantrekkelijker maken.” Laskewitz voegde er een aan toe: “Wonen als arbeidsvoorwaarde zie ik vooral voor me bij mensen met een sleutelberoep. Wie voor bijvoorbeeld bij de politie of in de zorg werkt. Ik kan mij voorstellen dat duurzame beleggers in projecten stappen die voor die groepen zijn bedoeld.”

Vanuit de Vereniging Eigen Huis drukte directeur Karsten Klein het publiek op het hart vooral naar de schaarste te kijken, niet naar het herverdelen van de bestaande woningvoorraad. De inspanningen van ASML noemde Klein een voorbeeld van hoe het moet. “Want je kunt niet alles bij de overheid neerleggen. Goed dat ook het bedrijfsleven een rol pakt in het oplossen van de schaarste.”

Klein zei het schrijnend te vinden dat jongeren nu vaak tot hun dertigste noodgedwongen bij hun ouders wonen. “Het laat het falen zien van het beleid dat in 2010 is ingezet. Toen is het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening afgeschaft en moesten gemeenten maar zelf beleid maken. Het is frustrerend dat we nog altijd bezig zijn om dat beleid terug te draaien.”

_{Aäron van der Sanden, journalist bij AM, stelt een vraag}

Dienstwoning terug

Expert wonen en stedelijke omgeving Frank Wassenberg van Platform31 constateerde vanuit de zaal met een knipoog dat de oude dienstwoning weer aan een opmars bezig is. “Dat is goed nieuws, want met alleen woningen herverdelen komen we er niet.” Wassenberg gaf het panel mee dat met het plaatsen van tijdelijke woningen op eigen terrein veel winst is te behalen. “Daar komt ook de rol van de gemeente kijken. Als die dat makkelijker maakt, dan kunnen we vaart maken.”

Silver bullet

“Er is helaas geen silver bullet die alle problemen op de woningmarkt oplost”, zei Frank Soede, directeur van BLG Wonen, tijdens het debat. “Maar ons onderzoek (zie hieronder) laat zien dat de helft van de werkgevers al iets doet en de andere helft in overgrote meerderheid overweegt om woonhulp te bieden. Als al die werkgevers een stapje extra zetten, dan helpt dat enorm.”

Soede verwacht zeker niet van bedrijven dat ze allemaal een woonblok neerzetten. “Er zijn veel meer manieren om te helpen. Je kunt helpen bij de zoektocht naar huisvesting of de kosten daarvoor vergoeden. Of een lege verdieping boven de zaak verhuren. Waar het om gaat is dat als iedereen een extra stap zet, de woningmarkt toegankelijker wordt.”

_{Georgette Lageman (BLG) presenteert onderzoek naar ‘wonen als arbeidsvoorwaarde’}

Presentatie onderzoek BLG Wonen naar ‘wonen als arbeidsvoorwaarde’

Drie op de vier werkgevers menen dat woonhulp een positieve bijdrage levert bij het aantrekken van nieuwe medewerkers, zo blijkt uit representatief onderzoek van hypotheekverstrekker BLG Wonen onder werkgevers en werknemers. Georgette Lageman (manager bij het Expertise Centrum Wonen van BLG Wonen) presenteerde deze en andere cijfers tijdens het WoonDebat. “Een meerderheid van de werknemers geeft aan dat hulp bij huisvesting een werkgever aantrekkelijker maakt. Zes op de tien zou het zelfs meenemen in de keuze voor een werkgever”, aldus Lageman.

Uit het onderzoek blijkt verder dat 51% van de werkgevers al een vorm van woonhulp biedt. Lichte vormen van woonhulp, zoals vergoedingen bij het kopen of huren en hulp bij zoeken van huisvesting, zijn bij drie op de tien werknemers favoriet. Lageman: “Van de groep die nog niets doet, overweegt maar liefst 86% daarmee te beginnen. Er is dus nog een flink potentieel voor opschaling.”

Onderzoekbureau DVJ Insights verrichtte het onderzoek onder 1049 werknemers en 322 werkgevers in opdracht van BLG Wonen. Het onderzoeksrapport van DVJ Insights ontvangen? Stuur een bericht naar deverdieping@blg.nl.